Op nummer 8 in de top 10 van meest gemelde klachten bij Woningborg staat het gevelmetselwerk. Aan de ene kant zijn er cases die gaan over de richtlijnen, aan de andere kant is het visuele aspect vaak in het geding. We bespreken hier diverse facetten die voor u als bouwondernemer van belang zijn.
De uitvoering in het werk van gevelmetselwerk vraagt door de invloed van weersomstandigheden extra aandacht. Dit begint met een gedegen voorbereiding en deskundig stelwerk van de gevels in al zijn onderdelen. In de praktijk zijn bijvoorbeeld onderstaande punten voor de metselaars belangrijk:
- voldoende droge opslag op de bouwplaats
- ’s avonds en in het weekend afdekken van klampen stenen die klaar staan op de steiger
- vers metselwerk altijd afdekken met geëigende kunststof afdekprofielen
- uitgevoerd metselwerk beschermen tegen besmetting door opspattend cementwater (wegklappen van het aansluitende steigerdeel)
- tijdig toepassen van tijdelijke hemelwaterafvoeren tijdens de uitvoering om concentraties van vocht op de nieuwe gevel te voorkomen
- afhankelijk van het type steen, zorgen voor een goede vermenging van de gevelsteen (werken vanaf verschillende klampen) om niet bedoelde kleurconcentraties te voorkomen
- werken met een proefvlak; dit is vanwege maatafwijkingen in gevelstenen altijd zinvol en u voorkomt hiermee verloop in stootvoegen en lintvoegen
Vakmensen
Voor een technisch goed product en eindproduct naar tevredenheid van de opdrachtgever, is het belangrijk de uitvoering over te laten aan vakmensen. Daarvoor is basiskennis nodig, bijvoorbeeld over het aan de draad metselen, stenen vol en zat in de specie, correcte verdeling in het metselverband en over voegbreedtes, voldoende spouwankers, open luchtspouw, open en strakke dilataties en verantwoorde bandbreedtes in het leveren van goed en deugdelijk werk. Goed opgeleide leerling-metselaars die op de bouwplaats worden begeleid door vakbekwame collega‘s, waarborgen de kwaliteit op termijn.
Welke klachten komen vaak voor?
- het uitbuiken van het gevelvlak
- kleurverschillen in het zichtvlak
- witte kalkafzetting
- vergipsing
- afwijkingen en verloop in voegbreedtes
- scheurvorming
- onjuiste detaillering
- de verwerking van beschadigde en vervormde stenen
Esthetica is vaak een aanzienlijk deel van de klacht. Een esthetische klacht valt niet onder de garantie, tenzij deze strijdig is met de eis van goed en deugdelijk werk.
Als de koper bemerkingen heeft bij de oplevering, worden deze getoetst aan de overeenkomst. Let erop dat een vermelding op het proces-verbaal van oplevering zonder voorbehoud betekent dat u als ondernemer de klacht erkent. Dan is het geen optie het gebrek daarna af te wijzen.
Grijs gebied
Er is sprake van een terechte klacht als duidelijk is dat de uitvoering significant afwijkt van wat de koper redelijkerwijs van vakwerk mag verwachten. Ook zijn de klachten reëel en is de ondernemer verantwoordelijk als het euvel te wijten is aan een slordige of onzorgvuldige uitvoering door de metselaar of aan een verkeerde materiaalkeuze of maatvoering door een architect. Als afwijkingen inherent zijn aan de materiaaltoepassing en niet bovenmatig zijn, kunnen zulke klachten worden afgewezen.
Discussies met de koper kunt u soms voorkomen door beter en tijdig te communiceren over wat hij van de uitvoering kan verwachten. Ondanks die uitgangspunten bestaat er een min of meer subjectieve benadering bij het bepalen of gevelmetselwerk acceptabel is of niet. Daarom dient u iedere situatie zelfstandig te onderzoeken.
Welke normering houden we aan?
Bij de uitvoering worden de KNB-ontwerp- en uitvoeringsrichtlijnen voor wat betreft vlakheid en maattoleranties aangehouden. Zie ook de website van de vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek. Zij publiceert uitgebreid over allerlei technische en praktijkaspecten van metselwerk.
Bij beoordeling van metselwerk maken we ook gebruik van de oppervlaktebeoordelingscriteria en andere publicaties van TBA of de BRL 2826 (Nat. Beoordelingsrichtlijn). Visuele aspecten beoordelen we ook op grond van jurisprudentie. Verder is het Bouwbesluit 2012: artikel 3.31 van toepassing. Dit gaat over de uitwendige scheidingsconstructie en verwijst naar de NEN-normering NEN 2778 en de NPR 2652.
Herstelopties
Bij terechte klachten dient u als bouwondernemer vast te stellen of vervanging van metselwerk uitvoerbaar is en of die ingreep niet buiten verhouding is ten opzichte van de aard en omvang van de klacht. In principe is partieel herstel een acceptabele wijze maar in praktisch opzicht meestal niet uitvoerbaar, omdat de klachten zich verplaatsen of omdat er na vervanging een minder acceptabel esthetisch geheel ontstaat.
Nieuwe gevelstenen en voegwerk zullen immers qua kleur en structuur zichtbaar gaan afwijken tussen oud naar nieuw. Daarom beperkt gedeeltelijk herstel zich meestal tot kleine gefixeerde vlakken. In een enkel geval kan er gewerkt worden met een nieuwe (extra) afwerking zoals een coating of keimwerk. Uiteraard is de wijze van herstel aan de ondernemer maar het eindresultaat dient wel te voldoen aan de eis van goed en deugdelijk werk. In veel gevallen worden de betreffende onvolkomenheden gecompenseerd met een financiële vergoeding. Dat blijkt ook uit jurisprudentie vanuit arbitrages, waarover veel informatie beschikbaar is.
Het is raadzaam extra zorg te besteden aan de uitvoering van gevelmetselwerk.Daarmee kunt u veel ellende en faalkosten voorkomen. Dit vanwege de uitvoeringsgevoeligheid van gevelmetselwerk, het subjectieve element in discussies over de acceptatiegrens en omdat herstel moeilijk uitvoerbaar is.
